ارزیابی مسیرهای هشت‌گانه راهپیمایی شهر اصفهان با رویکرد برنامه‌ریزی و پدافند غیرعامل شهری

مقدمه: امروزه برنامه¬ریزی و مدیریت بحران‌های انسانی بر اساس رویکرد پدافند غیرعامل از مهم‌ترین مسائل قابل بحث در شهرها و کلان‌شهرها می¬باشد. بالا بودن تعداد جمعیت در شهرها و گردهمایی آنان در روزهای خاصی از سال باعث می¬شود تا احتمال وقوع بحران‌های انسانی از قبیل انفجار بمب در مسیرهای راهپیمایی، سرقت مسلحانه، شورش‌های شهری و حمله به ارگان‌ها و سازمان‌های مهم افزایش یابد. شهر اصفهان نیز از مهم‌ترین شهرهای ایران است که هر ساله در روزهای خاصی از سال (روز قدس و 22 بهمن) در مسیرهای هشت¬گانه راهپیمایی خود شاهد تجمع عظیمی از جمعیت است. بروز هر گونه حادثه ناگهانی در این مسیرها می¬تواند خسارات و تلفات مالی و جانی زیادی به همراه داشته باشد. به نظر می‌رسد که مسیرهای هشت‌گانه راهپیمایی در شهر اصفهان به منظور کاهش آسیب¬پذیری با رویکرد پدافند غیرعامل نیاز به تجدید نظر دارد. روش‌ها: نوع مطالعه در این پژوهش میدانی و مورد مطالعه مسیرهای هشت¬گانه راهپیمایی شهر اصفهان است. بعد از برداشت میدانی کاربری‌ها و ترسیم توزیع فضایی آنها در نقشه¬های GIS میزان آسیب¬پذیری آنها بر اساس فرمول سطح¬بندی محاسبه و در نهایت با استفاده از مدل راهبردی SWOT راهبردهای پیشنهادی ارائه شده است. یافته¬ها: نتایج پژوهش نشان می¬دهد که مسیر هشتم دارای آسیب‌پذیری بسیار زیاد، مسیر پنجم و ششم دارای آسیب¬پذیری زیاد و مسیرهای اول، دوم، سوم، چهارم و هفتم نیز تا حدودی آسیب¬پذیر هستند. مسیر اول نیز بیشترین سازمان‌های متولی بحران را در خود دارد که به هنگام بحران از میزان کارایی آنها کاسته می¬شود. بانک‌ها و مؤسسات مالی و مراکز تجاری نیز در میان کاربری‌های شهری بیشترین آسیب¬پذیری را به هنگام وقوع بحران دارند و نیاز به مراقبت ویژه دارند. نتیجه¬گیری: به منظور کاهش آسیب¬پذیری ناشی از بحران‌های احتمالی باید مسیرهای اول و ششم به طور کلی عوض شود و چهار قطعه پایانی مسیر هشتم نیز تغییر کند. نصب دوربین مدار بسته در مسیرها، همکاری بین‌سازمانی در برنامه‌ریزی، اجرا و مدیریت راهپیمایی¬ها، عریض¬سازی خیابان‌های تنگ، زمان¬بندی ساعتی و تقویت سازمان‌های مدیریت بحران از مهم‌ترین راهبردهای پیشنهادی برای کاهش بحران در مسیرها است.